Seyrek

Menemen Ovası’nda Balatçık ile birlikte günümüze dek ulaşmayı başarmış, en eski iskanlardan biri olan Seyrek’in kuruluşu, eldeki bilgilere göre, İ.S. 7. yüzyıla dayanıyor. 

Bazı görüşlere göre, o yüzyılda İstanbul’a yaptıkları akınlar sırasında, geçici olsa da, İzmir’i ele geçiren Arap donanması İzmir Körfezi’nde kışlamıştı. Yaklaşık 5 asır sonra, 13. yüzyılda Memaniomenos(Menemen) Ovası’ndaki en önemli köylerden birisi olan Sarrakenikon’unadında Araplar’a Bizanslılar’ın ve Avrupalı Haçlılar’ın verdiği adın (Sarrakenos-Sarrazen) izi görülüyor. Bölge 1300 yıllarında Türkler’in eline geçince, köyün adının Türk ağzına uydurulduğu ve bundan sonra kayıtlara Seyrek, Serek, veya Sirek olarak geçtiği zannediliyor. Köyün çevresindeki tarlalarda tespit edilen Geç Roma-Erken Bizans Dönemi’ne tarihli çanak-çömlek parçaları, köyün ilk iskanının tarihi hakkında yaklaşık bir fikir veriyor. Ancak, daha erken dönemlere ait yerleşim izlerinin büyük bir kısmının, Gediz’in sürekli taşkınları ve mil biriktirmesi nedeniyle derinlerde kalmış olması mümkün. 

1531 yılı kayıtlarında sancakbeyi hassı olan Seyrek’de, 26 hane ve 132 nüfus ve Yörük defterinde 5 nefer kaydı vardır. 1575 kayıtlarında ise 11 hane bulunan köyün nüfusunun bu tarihlerde azalmış olduğu anlaşılıyor. 1826-1838 yılları Menemen Şeriye Sicili’ndeki masraf listesinde adı görülen Seyrek’te 1890 yılı Aydın Vilayeti Salnamesi’nde büyük bir kısmı Hristiyan olan 123 hanede 523 nüfus vardır. 1922 yılına dek Ulucak ile birlikte Menemen Ovası’nın en yoğun Hristiyan nüfus barındıran köylerinden biri olan Seyrekköy’emübadeleden sonra Rumeli’den gelen göçmenler iskan edilmiş. 1927/1928 yılı İzmir Vilayeti Salnamesi’nde 260 hanede 965 nüfus ile Helvacı ve Sasalı’dan sonra en kalabalık köydür.

Seyrek'in 1992 yılında başlayan belediye serüveni, 2008 yılında çıkarılan Büyükşehir Belediyeler Kanunu ile sona erdi. Önce köy, sonra belde olan Seyrek yerini Atatürk, İnönü ve Cumhuriyet adlı 3 mahalleye bıraktı. Bugün meydanın üç cephesi de ayrı bir mahalleden oluşuyor.

Günümüzde Seyrek

Mübadele öncesinde Rumların yaşadığı bölgede hala o dönemden kalma tarihi evler kapısına kilit vurulmuş halde duruyor. Yıkılmaya yüz tutmuş ve kaderine terkedilmiş evler restore edilmeyi bekliyor. Mahallenin büyük çoğunluğu, kasaplık yapıyor ve bazıları kendi yetiştirdikleri büyükbaş hayvanların kesimini yaptıktan sonra pazara sunuyor. Mahallenin özellikle sucuğu çok meşhur.

Gediz'in suladığı bereketli topraklara sahip olan Menemen Ovası'nda bir zamanların efsanesi olan Seyrek kavunu artık eskisi kadar yetişmiyor. 5 ile 12 kilo ağırlığında olan kavunlar yurtiçi ve yurt dışına ihraç edilirdi. Her kavun hasadının ardından köy meydanında en iyi kavun yetiştiricisi ve kavun güzeli festivali düzenlenirdi. Son kavun festivali de 1986 yılında yapıldı. Tadıyla, kokusuyla, kalitesiyle ve lezzetiyle ün yapan Seyrek kavunu, çiftçilerin pamuk ekimine önem vermesi sonrası tarihe karıştı. Kavun festivalleri bir daha yapılmaz oldu.