Haykıran

1932 yılında Çukurköy’den göçen bir gurup tarafından Gediz Nehri’nin kuzey sahilinde kurulan Haykıran, Karaorman ile birlikte Menemen Kazası’nın en genç köylerinden biridir. Köye adını veren Haykıran Dede 14. yüzyılda Menemen ve civarına yapılan Yörük/Türkmen göçlerinin en eski kanıtlarından biridir.

Menemen’de Cumhuriyet Halk Fırkası’nın yayın organı olan ve çok kısa bir süre yayınlandığı anlaşılan Ant dergisinin 15 Eylül 1933 tarih ve 12 sayılı nüshasında köyün kuruluşu şu satırlarla anlatılıyor: “Çukurköylüler 1933 senesinde 300 haneye yakın olan dağ başındaki köylerini hat güzergahına havası ve suyu güzel olan bir yere nakle karar vermiş. Kaymakamlık bu işe ön ayak olmuş, yeni nakledilecek köyün bir planını yaptırmış, dört numune üzerine sıhhi ve fenni ev numuneleri vermiştir. Köylüler yeni baştan bir köy inşa ve tesisi esnasında bir tepe üzerinde iki dershaneli muhteşem bir mektep inşasına da başlamış. Çukurköylüler eski köklerinde bulunan mektebin enkazını katiyen zarara uğratmaksızın yeni köylerine nakletmişlerdir. İkmali için çok acele ve arzuludurlar. Çukurköylüler ayrıca kazaya olan yollarını Beşköprü’de yeni baştan yapmak suretiyle bitirmişler ve köylerinin en güzel meydanına (Vali Kazım Paşa) meydanı ismini vermişler ve bir caddeye de Kaymakam Nihat Bey Caddesi levhasını asmışlardır. Bu köyün ismi (Haykıran) olarak değiştirilmiştir.”

Köyün bulunduğu arazi Saruhanoğulları Beyliği (14. Yüzyıl) döneminde civarın en eski köyü olan Belen’e (Asımbeyli) aitti. Bölgenin Türkleştirilmesine büyük katkı yapmış olan Haykıran Baba ve zaviyesi Saruhanoğulları’ndan İshak Bey’in desteğini elde etmiş ve onun bağışladığı vakfiyeleri ile Menemen’in arazisine gelen konar-göçerlere ve gelip geçen yolculara hizmet etmişti.

İlçe merkezine 14 km uzaklıkta olup nüfusu 934 olan Haykıran’da geçim tarımsal faaliyetlerle sağlanıyor. Bağcılık başta olmak üzere, meyvecilik ve sebzecilik yapılıyor. Köyde bir ilkokul ve ortaokul bulunmakta ve eğitim düzeyi oldukça yüksektir.