Emiralem

Emiralem’in köklü bir tarihçesi bulunuyor. Yamanlar Dağı’nın kuzey tarafında bulunan “Hasırcıyıkıklığı” mevkiine, Karaosmanoğullarına mensup “ MİRALİ” adında olan bir derebeyinin mahiyeti ile beraber gelerek, Manastır, Tıtılı ve Tepecik bölgelerinde bulunan diğer komşu olan aşiretlerle birlikte 1380 yılında adı geçen beyin etrafında toplanarak teşkilatlı bir köy kurdukları ve bu beyin ismine uygun olarak da “MİRALEM” isminin köye verildiği biliniyor. 

Aiolis’in önemsiz kentlerinden biri olan Herakleia’nın bulunduğu Ballıkkayası’nın eteğine yayılmış olan Eski Emiralem veya diğer adıyla Hamzabeyli köyünün ne zaman kurulduğu bilinmiyor. Köyün kuruluşunun 14. veya 15. yüzyılda olduğu tahmin ediliyor. Hamzabeyli’nin bu yüzyıllardaki bir Türkmen/Yörük cemaatinin adı olması mümkün; zira aynı adı taşıyan ve Bozok, Tarsus, Adana gibi Akdeniz bölgesi sancaklarında olduğu kadar Trakya ve Ballkanlar’da da görülen, geniş bir alana yayılmış bir cemaat bulunuyor. 

Miralem ve Emir-i Alem ise Osmanlı bürokrasisi içinde önemli bir ünvandır. Barış zamanlarında sarayda bulunan, savaş zamanlarında ise ordunun önünde giden, padişahın veya16. yüzyılın sonlarına kadar Manisa gibi sancaklarda sancakbeyi olarak görevlendirilen, şehzadelerin bayrak, sancak ve alemlerinin korunması ile vazifeli yüksek rütbeli bir saray görevlisidir. Miralen terfi ettiğinde sarayın dışına beylerbeyi veya sancakbeyi olarak giderdi. Hamzabeyli köyünün bu ikinci adı Osmanlı’nın ilk dönemlerinde Hamzabeyli köyünün bir Miralem’e dirlik verilmesi ile ilişkili olması mümkün.

Köyün, 1531 yılı kayıtlarında 65 hane, 285 nüfusu, 1575 kayıtlarında ise 60 hane ve 350 nüfusu olduğu görülüyor. 1826-1838 yılları Menemen Şeriye Sicili’ndeki masraf listesinde adı bulunan köy, 1890 Aydın Vilayeti Salnamesi’nde Miralem adıyla, 510 nüfus, 117 hane ile Helvacıköy ve Aliağa’dan sonra nüfus bakımından üçüncü sırada bulunuyor. 

Önce İzmir-Manisa demiryolunun inşası, daha sonra da güneydeki tepeler üzerinden geçen eski kervan yolunun sönüşü ve bugünkü karayolunun tesisinden sonra Emiralem sakinleri eski köyü yavaş yavaş terk ederek demiryolu ve karayolu arasındaki yayla yerine inmeye başlamışlar. 1945 ile 1950 yılları arasında eski köy tamamen terkedilmiş ve Emiralem yeni yerinin avantajı ile büyüyerek önce nahiye, daha sonra belediye statüsüne yükseltilmiş, 2012 yılındaki yasa değişikliğinden sonra ise mahalle olmuştur. 

2021 yılında yapılan nüfus sayımına göre 1283 kişinin yaşadığı Emiralem bugün Menemen’in en büyük mahallelerinden biri. Tarım ve hayvancılığın yapıldığı, geniş ekim alanlarında özellikle ismi ile özdeşleşen çileğini yetiştiren mahallede her yıl Çilek Festivali de düzenleniyor. Emiralemlilerin çileklerini sergiledikleri, gelen konuklara ikram ettikleri Geleneksel Çilek Festivali’nde ayrıca Çilek Güzeli Yarışması, konserler, sergiler ve sempozyumlar düzenleniyor. 3 gün boyunca ziyaret edilebilen Çilek Festivali, Menemen’in en büyük ve bilinen festivallerinden biri.