Çaltı

Adını köyün civarında yetişen bir bitki türünden aldığı ileri sürülen Çaltı, Yamanlar’ın kuzey yamaçları üzerindeki büyük düzlüğün en eski yerleşmelerinden birisi. Çaltı’nın güneybatı sınırında Alaniçi yolu üzerinde bulunan ve her iki yöne doğru yayılan bir köy harabesindeki buluntular Geç Roma-Erken Bizans Dönemi’nden (İ.S.5. - 6. yüzyıllar) Osmanlı Dönemi’ne dek tarihlenebiliyor. Yüzeyde özellikle Geç Bizans Dönemi’ne (13. yüzyıl) tarihlenen çanak çömlek çoğunluktadır. Kalıntıların arasında görülen ikili bir pres taşı bu dönemlerde köyde bir zeytinyağı atölyesinin varlığını gösteriyor. Bölgede, Bizans yönetimin 14. yüzyılın başlarında sona ermesinden sonra terkedilmiş olduğu anlaşılan Bizans köyünün Saruhanlı Beyliği veya Erken Osmanlı Dönemi’nde yeniden iskan edilmiş olması mümkün. 

Çaltı köyü 16. ve 17. yüzyıllarda Manisa Merkez Kazası’na bağlıydı. 16. yüzyılın Tapu-Kadastro kayıtlarına göre, köyde 12 hane bulunuyordu ve Ellici cemaatinden yörükler oturuyordu. 1890 yılı Aydın Vilayeti Salnamesi’nde Menemen’e bağlı olarak görülen Çaltı’nın o tarihlerde 265 nüfusu ve 61 hanesi vardı. 1927/1928 yılı İzmir Vilayeti Salnamesi’ne göre ise 171 nüfus ve 40 hane kayıtlıdır.

Yoğurtçu Kalesi

Çaltı yakınlarında yer alan Yoğurtçu Kalesi bugün Manisa hudutları içinde yer alıyor. Yıllar önce kale çevresinde bol miktarda yoğurt çömleği bulunur, çevre köy halkı sütlerini getirir bu kalenin bulunduğu yerdeki çömleklerde yoğurt çalarmış. Adını buradan alan bu tarihi yapı, zamanında Çaltı’nın simgelerinden biriymiş. Kale bugün de hala Çaltılıların ve burayı ziyaret eden turistlerin uğrak yerlerinden… 

Günümüzde Çaltı

Menemen merkeze 18 km uzaklıkta bulunan Çaltı’da geçim kaynaklarının başında hayvancılık gelir. Son yıllarda Antep fıstığı ekimi yapılan ve çok iyi sonuçlar alınan mahalle de kıvırcık koyunculuğu da yaygın durumda. Kültürel değerlerinin tanıtılması amacıyla 2018 yılına kadar Tartı Şenliği düzenlenen Çaltı’da Keşkek Şenliği de yapılmış. 

Köyde bulunan Dede Menengici Tabiat Anıtı Yamanlar Dağı ve Dede Dağı ile kuzeyde Gediz Nehri’nin oluşturduğu dar vadiyi içine alan bölgede bulunuyor. Alan kızılçam ormanları ve makiliklerle kaplı. Bu alanda bulunan tarihi menengiç ağacının ise 800 yaşında olduğu sanılıyor. Köylüler yıllardan beri ağacın bulunduğu tepeyi özenle korumuş ve burasını mesire yeri olarak kullanmışlar. Özellikle Hıdırellez zamanlarında kutlamalar burada yapılıyor. 

Dağlı Havası

Sadece Çaltı’da düğünlerde ve bayramlarda oynanan Dağlı Havası oyunu, tek erkek tarafından davul zurnayla oynanıyor.